.svg)
АKAN SERI (AKZHIGIT)
KORAMSAULY (1843-1913)
Akan seri (Akzhigit) Koramsauly was a celebrated poet, singer and composer, born in 1843 in the Aiyrtau district of the North Kazakhstan region. Approximately 50 of his musical works have been included in the golden treasury of Kazakh culture. His compositions have been performed by iconic Kazakh vocalists such as Amre Kashaubayev, Zhusipbek Elebekov, Manarbek Yerzhanov and Zhanibek Karmenov.
Akan seri followed the sal-seri tradition – a cultural movement of traveling artists and aesthetes – which inspired the creation of powerful and symbolic songs such as: «Kulager» (his most famous and tragic horse elegy), «Manmanger» (Majestic walker), «Kokzhendet» (The blue paradise), «Eki tory at» (Two bay horses), «Alaikok» (Dappled blue), «Ter katkan» (Sweat-soaked). Songs such as: «Kokşetau», «Syrymbet», «Kerbez sulu» (Graceful beauty) – reflect his deep love for his homeland and people. Other works that enriched Kazakh musical heritage include: «Balkadisha», «Aktokty», «Altybasar», «Makpal», «Maida konyr» (Softbrown melody), «Ak koilek» (White dress), «Auzhar» (Farewell song), «Gashyk zharga» (To the beloved).
Akan seri’s dombra is a two-stringed, scoop-shaped traditional musical instrument, carved from a single piece of wood using a hollowing method. The exact date of its creation and the maker are unknown. The instrument was restored in 2017 and remains a precious relic of his artistic legacy.
АҚАН СЕРІ (АҚЖІГІТ)
ҚОРАМСАҰЛЫ (1843-1913)
Ақын, әнші, композитор Ақан сері (Ақжігіт) Қорамсаұлы 1843 жылы
Солтүстік Қазақстан облысында дүниеге келген. Оның 50-ге жуық музыкалық мұрасы қазақ мәдениетінің алтын қорына енді. Ақан серінің шығармаларын Әміре Қашаубаев, Жүсіпбек Елебеков, Манарбек Ержанов, Жәнібек Кәрменов сияқты күміс көмей әншілер орындап, халық игілігіне айналдырды.
Ақан сері ұстанған сал-серілік дәстүр «Құлагер», «Маңмаңгер»,
«Көкжендет», «Екі торы ат», «Алайкөк», «Тер қатқан» сияқты тамаша
әндердің дүниеге келуіне себепші болды. Сондай-ақ, оның «Көкшетау»,
«Сырымбет», «Кербез сұлу» деп аталатын әндері – туған жерге, өскен елге деген перзенттік махаббаттың жарқын айғағы. Жоғарыда аталған әндерден басқа Ақан серінің «Балқадиша», «Ақтоқты», «Алтыбасар», «Мақпал», «Майда қоңыр», «Ақ көйлек», «Аужар», «Ғашық жарға», «Тағрипың» сияқты шығармалары қазақ музыкасының ән қорын байытты.
Ақан cері Қорамсаұлының домбырасы – екі ішекті, қалақша пішінді
музыкалық аспап. Шанағы тұтас ағаштан шауылып жасалған, көлемі шағын. Аспаптың жасалған уақыты мен жасаған шебердің аты-жөні белгісіз. 2017 жылы реставрациядан өткен.
BIRZHAN KOZHAGULULY (1834–1897)
Birzhan Kozhaguly, a renowned singer, composer, and poet, was born in 1834 in the Enbekshilder district of the Akmola region. He was a figure who elevated traditional Kazakh singing and folk music to a new level.
About 60 of Birzhan’s songs have been preserved to this day, covering a wide range of themes. His works such as “Aitbai”, “Adaskak” (The lost one), “Zhambas sipar” (Touching the side), “Zhonyp aldy” (He cut it off), “Altyn baldak” (Golden handle), “Kokek” (The cuckoo), “Zhanbota”, “Temirtas” (Iron stone), “Ghashygym” (My beloved), “Kalamkas”, “Lailim shyrak” (Lailim – the light) and “Aktentek” have entered the golden treasury of Kazakh culture as classical examples of traditional Kazakh songs.
Birzhan’s dombra is a two-stringed instrument with 11 frets and a scoop-shaped body. It has a long neck and a body carved from a single piece of wood. The sound hole is triangular. According to researchers, Birzhan commissioned the dombra in 1885 and used it until the end of his life. Before his death, he left the instrument and all his belongings to his sister, Khadisha. His niece cherished them with great care and in 1943, passed them on to writer and public figure Ashimbek Bektasov. He restored the items entrusted to him and donated them to the museum in 1981. Today, the dombra is preserved in the Museum of Folk Musical Instruments named after Ykhlas.
БІРЖАН ҚОЖАҒҰЛҰЛЫ (1834-1897)
Әйгілі әнші-композитор, ақын Біржан Қожағұлұлы 1834 жылы Ақмола облысының Еңбекшілдер ауданында дүниеге келген. Қазақтың дәстүрлі әншілік өнерін, халық музыкасын жаңа белеске көтерген ірі тұлға.
Біздің заманға Біржан салдың 60-қа жуық әні жеткен. Олардың тақырыбы әртүрлі. Оның «Айтбай», «Адасқақ», «Жамбас сипар», «Жонып алды», «Алтын балдақ», «Көкек», «Жанбота», «Теміртас», «Ғашығым», «Қаламқас», «Ләйлім шырақ», «Ақтентек» сияқты әндері дәстүрлі қазақ әндерінің классикалық үлгілері ретінде қазақ мәдениетінің алтын қорына енді.
Біржан Қожағұлұлының домбырасы – екі ішекті, 11 пернелі, қалақша пішінді музыкалық аспап. Мойны ұзын, шанағы тұтас ағаштан шауып жасалған. Дыбыс ойығы үш бұрышты. Зерттеушілердің пікірінше, Біржан сал Қожағұлұлы домбырасын 1885 жылы жасатып, өмірінің соңына дейін ұстаған. Дүние салар шағында Біржан сал домбырасы мен өзге де мұрасын қарындасы Хадишаға тастап кетеді. Жиені бар дүниені көзінің қарашығындай сақтап, 1943 жылы жазушы, қоғам қайраткері Әшімбек Бектасовқа табыстайды. Аманат ретінде тапсырылған жәдігерді өнер жанашыры жөндеуден өткізіп, 1981 жылы Алматы қаласындағы Ықылас атындағы халық музыкалық аспаптар музейіне өткізді, қазіргі таңда аспап аталған музейде сақтаулы тұр.